ขาตั้งเดี่ยว

ขาตั้งกล้อง

ขาตั้งเดี่ยว หรือ โมโนพอด (monopod) หรือ ยูนิพอด (unipod) คืออุปกรณ์ถ่ายภาพ มีลักษณ์เป็นขาตั้งกล้องขนาดเล็กแบบขาเดี่ยว สามารถใช้ตั้งกล้องถ่ายภาพ กล้องส่องทางไกล หรือสามารถดัดแปลงใช้ในการตั้งอุปกรณ์ถ่ายภาพอย่างอื่นได้ ขาตั้งเดี่ยวมีขนาดเล็ก พกพาได้สะดวกกว่าขาตั้งกล้องแบบ 3 ขา หรือ ไตรพอด (Tripod) ทำให้สามารถช่วยประคองกล้องถ่ายภาพให้อยู่นิ่งได้โดยใช้พื้นที่น้อยกว่าการใช้ขาตั้งกล้องแบบ 3 ขา สามารถลดการสั่นไหวได้ในแกนตั้ง โดยยังสามารถเปลี่ยนเฟรมภาพแกนนอน (แพน หรือ Pan) ได้โดยสะดวก ช่วยให้สามารถถ่ายภาพด้วยความเร็วชัตเตอร์ต่ำแล้วมีการสั่นไหวน้อยกว่าการถ่ายแบบถือกล้องด้วยมือเปล่าเพียงอย่างเดียว

คุณสมบัติของขาตั้งเดี่ยว

ขาตั้งเดี่ยวเป็นที่นิยมในการถ่ายภาพด้วยเลนส์เทเลโฟโต้ที่มีน้ำหนักมากและต้องอาศัยความเร็วชัตเตอร์ที่เหมาะสมเพื่อไม่ให้เกิดการสั่นไหวในภาพ โดยจากหลักการ "1/(ความยาวโฟกัสของเลนส์) วินาที" ตัวอย่างเช่น เลนส์ความยาวโฟกัส 400 มม. ควรถ่ายด้วยความเร็วชัตเตอร์ 1/400 วินาที เป็นต้น ซึ่งในบางกรณีด้วยสภาพของแสง ก็มีความจำเป็นต้องใช้ค่าความเร็วชัตเตอร์ที่ต่ำกว่าค่าที่แนะนำในเลนส์ที่ใช้ถ่ายภาพ การใช้ขาตั้งเดี่ยวจะช่วยรองรับน้ำหนักของเลนส์ลงพื้น ทำให้ช่างภาพควบคุมเฟรมภาพได้มั่นคงขึ้นกว่าการใช้มือถือถ่าย สามารถถ่ายภาพโดยลดความเร็วชัตเตอร์ที่ต่ำลงโดยไม่เกิดการสั่นไหวของภาพมาก และด้วยขนาดของขาตั้งเดี่ยวที่เล็ก จึงสามารถย้ายตำแหน่งในการถ่ายภาพได้อย่างสะดวก ลักษณะการถ่ายภาพที่ขาตั้งเดี่ยวเหมาะสม จึงได้แก่ การถ่ายภาพกีฬา การถ่ายภาพสัตว์ป่า การถ่ายภาพข่าว การถ่ายภาพเหตุการณ์ (Event) หรือ ภาพงานแต่งงาน เป็นต้น ปัจจุบันมีการนำขาตั้งเดี่ยวไปปรับใช้ในการถ่ายทำด้วยกล้องวิดีโอขนาดพกพาในบางกรณีด้วยเช่นกัน

ข้อจำกัดของขาตั้งเดี่ยว

ข้อจำกัดของขาตั้งเดี่ยว คือ ไม่สามารถตั้งกล้องได้มั่นคงเมื่อเทียบกับขาตั้งกล้องแบบ 3 ขา เนื่องจากผู้ใช้ต้องจับประคองขาตั้งกล้องเดี่ยวตลอดเวลาจึงไม่สามารถรักษาตำแหน่งกล้องถ่ายภาพได้อย่างมั่นคง ขาตั้งเดี่ยวไม่เหมาะกับการถ่ายภาพด้วยความเร็วชัตเตอร์ที่นานกว่า 1 วินาที โดยยังคงความคมชัดของภาพได้ การถ่ายภาพที่ขาตั้งเดี่ยวไม่เหมาะสมในการใช้งาน ได้แก่ การถ่ายภาพทิวทัศน์กลางคืน การถ่ายภาพทางดาราศาสตร์ การถ่ายภาพขยาย การถ่ายภาพสินค้าหรือสิ่งของ การถ่ายภาพทางสถาปัตยกรรม เป็นต้น ในส่วนของการถ่ายทำภาพยนตร์ด้วยกล้องถ่ายภาพยนตร์ขนาดใหญ่ เนื่องด้วยน้ำหนังกล้องที่มาก จึงนิยมใช้ขาตั้งกล้องแบบ 3 ขาเป็นหลัก เพราะสามารถยึดกล้องได้อย่างมั่นคงเพื่อถ่ายภาพแบบนิ่ง (Static Camera) และสามารถแพน/ทิลท์ (Pan/Tilt) ได้อย่างราบรื่นกว่าการใช้ขาตั้งเดี่ยว

ส่วนประกอบ

ขาตั้งเดี่ยวประกอบด้วย

• ตัวขาตั้งเดียว
  • ยางหุ้มกันรอยปลายขาตั้ง
  • ท่อนขา
  • ตัวล็อค
  • ด้ามจับกันลื่น
  • สายคล้องมือ
• หัวตั้งกล้อง สามารถเลือกใช้ได้ระหว่าง
  • หัวตั้งกล้องแบบบอล​ (หัวบอล)
  • หัวยึดกล้องแบบกวาดก้มเงย (หัวแพน, หัวน้ำมัน, หัววิดีโอ)