กางเขนแพตตี
กางเขนแพตตี (Cross Pattée, Cross Patty, Cross Pate) เป็นสัญลักษณ์รูปแบบหนึ่งของกางเขนคริสเตียน ซึ่งมีลักษณะของแขนแคบเข้าตรงช่วงกลางของกางเขน โดยจะเริ่มจากเป็นเส้นตรงหรือเส้นโค้ง และจะค่อย ๆ กว้างออกที่บริเวณช่วงปลายทั้งสี่ด้าน โดยได้พบหลักฐานการใช้สัญลักษณ์กางเขนแพตตีในงานศิลปะยุคกลางตอนต้น อาทิเช่น งานปกสมุดทำด้วยโลหะซึ่งจัดสร้างโดยพระราชินีเธโอเดลินดา เพื่อใช้ถวายให้กับมหาวิหารมอนซา ในปี ค.ศ. 628 และยังพบบนปกหลังของกอสเปลของลินโด (Lindau Gospels) ซึ่งเป็นงานสมัยคริสต์ศตวรรษที่ 8 ปัจจุบันเก็บรักษาอยู่ที่หอสมุดมอร์แกน ตัวอย่างในยุคแรกของการใช้เป็นตราสัญลักษณ์ในอังกฤษ (ราวคริสต์ศตวรรณที่ 12) พบในตราอาร์มของบารอนเบิร์กเลย์
ความหมาย
[แก้]คำว่า pattée นั้นเป็นคำศัพท์ภาษาฝรั่งเศส ซึ่งเมื่อนำมาใช้กับคำว่ากางเขน หรือ Croix จะรวมกันเป็นคำเต็มว่า la croix pattée แปลตามศัพท์ว่า "กางเขนที่มีขา" คำว่า patte เป็นคำนามแปลว่าเท้า ซึ่งใช้ในสัตว์เป็นส่วนใหญ่[1]
กางเขนนี้มีแขนสี่ด้านค่อย ๆ บานออก ซึ่งแต่ละด้านมีลักษณะคล้ายขาของจอก หรือของเชิงเทียน ในภาษาเยอรมันเรียกว่า Tatzenkreuz มาจากคำว่า Tatze แปลว่าเท้า โดยสันนิษฐานว่าคำนี้มีรากมาจากคำกริยาภาษาละตินว่า pateo แปลว่า เปิดออก หรือ กางออก โดยสามารถพบได้ในตราสัญลักษณ์ของพระเจ้าสตีเฟนแห่งอังกฤษ (ค.ศ. 1135 - 1154)[2]
รูปแบบต่าง ๆ
[แก้]-
กางเขนแพตตีแบบที่แขนมีส่วนเว้าเท่ากันทั้งสี่ด้านซึ่งใช้เป็นตรา "กางเขนเหล็ก" ที่พบบนเครื่องบินของเยอรมันแบบ Luftstreitkräfte ในปีค.ศ. 1915 -
กางเขนแพตตีอีกแบบที่ใช้ซึ่งมีส่วนโค้งของแขนกางเขนที่น้อย โดยใช้ตกแต่งเครื่องบินของเยอรมันแบบ Luftstreitkräfte ตั้งแต่เมษายน ค.ศ. 1918 และใช้เป็นต้นแบบของกางเขนที่ใช้เป็นตราของบุนเดซเวร์ของเยอรมณีในปัจจุบัน -
กางเขนบอลนิซี ตราแผ่นดินของสาธารณรัฐจอร์เจีย ซึ่งใช้บนธงชาติ ตราสัญลักษณ์ และตราอาร์มสำคัญต่างๆ ของจอร์เจีย -
กางเขนแพตตีที่มีลักษณะด้านปลายกางเขนเป็นเส้นโค้งนูนออกจนเกือบจะเป็นรูปวงกลม โดยบางครั้งถูกเรียกว่า "Alisee" (อะลีเซ) (ฝรั่งเศส: croix pattée alésée arrondie) -
กางเขนแพตตีที่มีลักษณะแขนเป็นสามเหลี่ยมซึ่งเกือบจะเติมเต็มช่องว่างระหว่างแขนทั้งสี่จนเกือบจะเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส -
กางเขนแพตตีที่มีลักษณะแขนเป็นสามเหลี่ยมที่ยังมีช่องหว่างระหว่างแขนพอสมควร -
กางเขนแพตตีแบบที่มีแขนส่วนที่เป็นเส้นตรงช่วงตรงกลางด้านใน -
ตราสัญลักษณ์ประดับเครื่องเสนาอิสริยาภรณ์แห่งพระคริสต์แห่งโปรตุเกส สถาปนาในปีค.ศ. 1319 ในฐานะภาคีอัศวินเทมพลาร์โดยพระเจ้าเดนิสที่ 1 แห่งโปรตุเกส -
กางเขนของบุนเดซเวร์ (ตั้งแต่ค.ศ. 1956)
อ้างอิง
[แก้]- ↑ Larousse Dictionnaire de la Langue Francaise Lexis, Paris, 1993, p.1356
- ↑ Planché, J.R. The Pursuivant of Arms; or Heraldry Founded upon Facts. London, 1859, p.29