พระยามหาวงษ์

เจ้ามหาวงศ์
พระยาน่าน
เจ้าผู้ครองนครน่าน องค์ที่ 61 แห่งราชวงศ์ติ๋นมหาวงศ์
ราชาภิเษก	23 เมษายน พ.ศ. 2381
ครองราชย์	23 เมษายน พ.ศ. 2381 - 23 ตุลาคม พ.ศ. 2394
รัชกาล	12 ปี 183 วัน
พระอิสริยยศ	พระยาประเทศราช
ก่อนหน้า	เจ้าอชิตวงษ์
ถัดไป	เจ้าอนันตวรฤทธิเดช
พิราลัย	23 ตุลาคม พ.ศ. 2394 ณ คุ้มหลวงนครเมืองน่าน
พระชายา	แม่เจ้ายอดทิพมโนลาอัครเทวี
ชายา	แม่เจ้าแก้วเทวี
พระราชบุตร	5 พระองค์
พระนามเต็ม พระยามหาวงศวรราชานราธิบดี พระยาน่าน
ราชสกุล	มหาวงศนันทน์
ราชวงศ์	ติ๋นมหาวงศ์
พระบิดา	เจ้าฟ้ามหาพรหม เจ้าฟ้าเมืองเทิง
พระมารดา	แม่เจ้านางเลิศอัครเทวี

เจ้าหลวงมหาวงศ์ หรือ เจ้ามหาวงศ์ ทรงเป็นเจ้าผู้ครองนครน่าน องค์ที่ 61 และองค์ที่ 11 แห่งราชวงศ์ติ๋นมหาวงศ์ ทรงเป็นราชโอรสในเจ้าฟ้าหลวงมหาพรหม เจ้าฟ้าเมืองเทิง กับแม่เจ้านางเลิศอัครเทวี (ผู้เป็นพระธิดาในเจ้าไชยราชากับเจ้านางเทพ) ส่วนเจ้านางเทพ (ผู้เป็นพระธิดาในพระเจ้าหลวงติ๋นมหาวงศ์ เจ้าผู้ครองนครน่าน องค์ที่ 51 และปฐมกษัตริย์แห่งราชวงศ์ติ๋นมหาวงศ์ กับแม่เจ้าเมืองเชียงใหม่อัครเทวี) และทรงเป็นพระปนัดดา (เหลน) ในพระเจ้าหลวงติ๋นมหาวงศ์ เจ้าผู้ครองนครน่าน องค์ที่ 51 และปฐมกษัตริย์แห่งราชวงศ์ติ๋นมหาวงศ์ ทรงครองเมืองน่าน ระหว่างปี พ.ศ. 2381 - พ.ศ. 2394

พระประวัติ

เจ้าหลวงมหาวงษ์ หรือ เจ้ามหาวงษ์ หรือ เจ้ามหาวงศวรราชานราธิบดี สถิตพิสัยในวรชัยนันทเทพบุรีนครราชธานี (พระนามที่ปรากฎในจารึกการซ่อมพระธาตุแช่แห้ง ด้านที่ 1 พ.ศ. 2389) ทรงเป็นราชโอรสองค์โตในเจ้าฟ้ามหาพรหม เจ้าฟ้าเมืองเทิง ประสูติแต่แม่เจ้านางเลิศอัครเทวี (ผู้เป็นพระธิดาในเจ้าไชยราชากับแม่เจ้านางเทพ) ส่วนแม่เจ้านางเทพ (ผู้เป็นพระธิดาในพระเจ้าหลวงติ๋นมหาวงศ์ เจ้าผู้ครองนครน่าน องค์ที่ 51 และปฐมกษัตริย์แห่งราชวงศ์ติ๋นมหาวงศ์ กับแม่เจ้าเมืองเชียงใหม่อัครเทวี) และทรงเป็นพระปนัดดา(เหลน)ในพระเจ้าหลวงติ๋นมหาวงศ์ เจ้าผู้ครองนครน่าน องค์ที่ 51 และปฐมกษัตริย์แห่งราชวงศ์ติ๋นมหาวงศ์ ทรงมีพระอนุชาและพระขนิษฐาร่วมเจ้ามารดา 8 พระองค์ ดังนี้

1. เจ้ามหาวงษ์ ภายหลังเป็นได้ พระเจ้ามหาวงษ์ เจ้าผู้ครองนครน่าน องค์ที่ 61
2. เจ้าเมืองแก้ว
3. เจ้าน้อยพิมพิสาร
4. เจ้าวุฒนะ ภายหลังเป็นได้ เจ้าหลวงเมืองเทิง (เจ้าวุฒิ) และเป็นต้นตระกูลวงศ์วุฒิ และวุฒิพรหม
5. เจ้าสุริยช่อฟ้า ต้นตระกูลสุริยะฉาน
6. แม่เจ้าอุบลวรรณา
7. แม่เจ้าศรีวรรณา
8. แม่เจ้าจันทิมา

พระอิสริยยศ

1. เจ้าพระเมืองมหาวงษ์
2. เจ้ามหาอุปราชามหาวงษ์
3. เจ้าพระยาน่านมหาวงษ์

พ.ศ. 2381 เจ้ามหาอุปราชามหาวงษ์ ท่านก็ได้ลงไปเข้าเฝ้า พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว กาลนั้น พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว จิงมีพระมหากรุณาธิคุณ โปรดเกล้าฯ พระราชทานสัญญาบัตร แต่งตั้ง เจ้ามหาอุปราชามหาวงษ์ ให้เป็น เจ้าพระยาน่านมหาวงษ์ เจ้านครเมืองน่าน

พระชายา และราชบุตร

 เจ้ามหาวงษ์ เจ้าผู้ครองนครน่าน องค์ที่ 60 ทรงมีพระชายา 2 องค์ และพระโอรส/พระธิดา รวม 6 พระองค์ มีรายพระนามดังนี้

• พระชายาที่ 1 แม่เจ้ายอดทิพมโนราอรรคราชเทวี ประสูติพระโอรส/พระธิดา 4 องค์ ดังนี้
  1. เจ้าอินปั๋น ภายหลังได้เป็น เจ้าบุรีรัตน์ นครเมืองน่าน
  2. เจ้าคำเครื่อง ภายหลังได้เป็น พระยาวังขวา นครเมืองน่าน
  3. เจ้าหน่อเมือง
  4. เจ้านางอ้อม
• พระชายาที่ 2 แม่เจ้าแปงเฮือนราชเทวี ประสูติพระโอรส 2 องค์ ดังนี้
  1. เจ้าพิมพิสาร
  2. เจ้าตุ้ย ภายหลังได้เป็น พระยาไชยสารวงศา เจ้าเมืองเทิง

กรณียกิจ

เมื่อถึงปีพ.ศ. 2391 เจ้ามหาวงศ์ขึ้นครองเมืองน่าน ก็ทะนุบำรุงพระพุทธศาสนา ซ่อมแซมวัดต่าง ๆ สำหรับวัดพระธาตุแช่แห้งนั้น ท่านได้สร้างเจดีย์ขึ้น 4 องค์ ขึ้นเหนือปากขันหลวง มหาธาตุหลวงเจ้าภูเพียงแช่แห้ง 4 ด้าน ซ่อมแซมวิหารหลวง ศาลาบาตร ประตูโขลน ศาลานางป้อง ได้เชิญแกนเหล็กขึ้นใส่ เอาฉัตรและเกิ้งขึ้นแถมอีก 2 ใบ ดอกบัวเงิน 6 ดอก ดอกบัวคำ 6 ดอก สร้างกระดิ่งห้อย 10 ลูก สร้างพระพุทธรูป 3 องค์ แล้วทำบุญเฉลิมฉลอง

สถานที่อันเนื่องมาจากพระนาม

1. ถนนมหาวงศ์

ราชตระกูล

พงศาวลีของพระยามหาวงษ์

4. เจ้าฟ้าหลวงเมืองเทิง                             2. เจ้าฟ้ามหาพรหม                                   5. แม่เจ้าเมืองเทิง                             1. พระยามหาวงษ์                                         6. เจ้าไชยราชา                             3. แม่เจ้านางเลิศอัครเทวี                                   14. พญาหลวงติ๋นมหาวงศ์                       7. เจ้านางเทพ                             15. แม่เจ้าเมืองเชียงใหม่อรรคราชเทวี

ดูเพิ่ม

• รายพระนามเจ้าผู้ครองนครน่าน

อ้างอิง

ก่อนหน้า		พระยามหาวงษ์		ถัดไป
พระเจ้าอชิตวงษ์		เจ้าผู้ครองนครน่าน องค์ที่ 61 และองค์ที่ 11 แห่งราชวงศ์ติ๋นมหาวงศ์ (พ.ศ. 2381 - พ.ศ. 2394)		พระเจ้าอนันตวรฤทธิเดช