วาฬหลังค่อม

วาฬหลังค่อม
ขนาดเมื่อเทียบกับมนุษย์
สถานะการอนุรักษ์
ความเสี่ยงต่ำ  (IUCN 2.3)
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Animalia
ไฟลัม:	Chordata
ชั้น:	Mammalia
ชั้นย่อย:	Eutheria
อันดับ:	Artiodactyla
อันดับฐาน:	Cetacea
อนุอันดับ:	Mysticeti
วงศ์:	Balaenopteridae
สกุล:	Megaptera Gray, 1846
สปีชีส์:	M.  novaeangliae
ชื่อทวินาม
Megaptera novaeangliae Borowski, 1781
แผนที่แสดงการกระจายพันธุ์
ชื่อพ้อง
Megaptera nodosa (Bonnaterre, 1789) Megaptera braziliensis Cope, 1867 Megaptera indica Gervais, 1883 Megaptera lalandii (Fischer, 1829) Megaptera longimana (Rudolphi, 1832) Megaptera longipinna Gray, 1846 Megaptera osphya Cope, 1865 Megaptera versabilis Cope, 1869 Balaena nodosa Bonnaterre, 1789 Balaena lalandii Fischer, 1829 Balaena longimana Rudolphi, 1832 Balaena novaeangliae Borowski, 1781

วาฬหลังค่อม หรือ วาฬฮัมแบ็ก (อังกฤษ: Humpback whale; ชื่อวิทยาศาสตร์: Megaptera novaeangliae) เป็นวาฬขนาดใหญ่ชนิดหนึ่ง จัดอยู่ในประเภทวาฬบาลีน ในวงศ์วาฬอกร่อง (Balaenopteridae) และจัดเป็นวาฬเพียงชนิดเดียวเท่านั้นที่อยู่ในสกุล Megaptera (มีที่มาจากภาษากรีกคำว่า μεγα-"mega" หมายถึง "ใหญ่" และ πτερα-"ptera" หมายถึง "ปีก")

ลักษณะ

วาฬหลังค่อม จัดเป็นวาฬขนาดใหญ่เป็นอันดับ 8 ของวาฬทั้งหมด น้ำหนักตัวอาจถึง 45 ตัน มีความยาว 25 เมตร พบกระจายพันธุ์ในมหาสมุทรแปซิฟิกตอนเหนือราว 10,000 - 25,000 ตัว ในปี 2008 มีความโดดเด่นที่ครีบอกและหางที่ยาว โดยเฉพาะครีบอก อันเป็นที่มาของชื่อสกุล

อาหารและการกิน

วาฬหลังค่อมเป็นวาฬที่หากินด้วยการกรองกินด้วยบาลีน ซึ่งมีแผ่นกรองกว่า 800 แผ่นที่ขากรรไกรด้านบน เพื่อกรองอาหารประเภทปลาและสิ่งมีชีวิตเล็ก ๆ เช่น เคย, แพลงก์ตอน และเป็นวาฬที่รู้จักการหาอาหารร่วมกัน เช่น การไล่ต้อนฝูงปลา เป็นต้น โดยจะกินอาหารมากถึงวันละ 1 ตัน วาฬหลังค่อมเพศเมียตกลูกทุก 2-3 ปี มีระยะเวลาตั้งท้องนาน 11 เดือน ตกลูกครั้งละ 1 ตัว ลูกวาฬจะกินนมจากแม่เป็นปริมาณ 100 แกลลอนทุก ๆ วัน

เสียงของวาฬ

รีเบคคา ดันลอป นักวิจัยจากมหาวิทยาลัยควีนส์แลนด์ ได้ศึกษาเรื่องรหัสเสียงวาฬหลังค่อม พบว่ามีความแตกต่างกันอย่างน้อย 34 เสียง ซึ่งเป็นระบบการสื่อสารเฉพาะของวาฬหลังค่อมเอง ซึ่งใช้เสียงในการติดต่อสื่อสารและหาคู่ ซึ่งได้ยินไปไกลได้ถึง 161 กิโลเมตร และอยู่ได้นานถึง 1 ชั่วโมง นอกจากนี้แล้วจากการศึกษาของนักวิทยาศาสตร์ที่อ่าวเอกซ์เมาท์ รัฐเวสเทิร์นออสเตรเลีย ประเทศออสเตรเลีย เป็นเวลา 24 ชั่วโมง พบว่า ลูกวาฬสามารถสื่อสารกับแม่ด้วยคลื่นเสียงที่ต่ำกว่า 40 เดซิเบล เพื่อหลีกเลี่ยงการได้ยินของสัตว์นักล่าในทะเล เช่น ฉลามขาว หรือวาฬเพชฌฆาต ได้ด้วย

พฤติกรรม

วาฬหลังค่อม เป็นวาฬที่เป็นรู้จักกันเป็นอย่างดีจากพฤติกรรมชอบกระโดดตัวขึ้นเหนือน้ำ ซึ่งเป็นภาพที่น่าประทับใจสำหรับผู้พบเห็น เหตุที่กระโดดนั้นมีหลายประการ ทั้ง กระโดดเพื่อสลัดเพรียงที่เกาะอยู่ตามตัวให้หลุดออก หรือ กระโดดเพื่ออวดตัวเมีย เมื่อมีตัวผู้ตัวหนึ่งกระโดดก่อน ตัวอื่น ๆ ก็จะกระโดดตามเหมือนแข่งขันกัน

ถิ่นที่อยู่

พบกระจายพันธุ์ในทะเลเปิดและมหาสมุทรทั่วโลก จะมีการอพยพย้ายถิ่นในช่วงฤดูหนาวของทุกปี จะอพยพจากแหล่งอาหารใกล้ขั้วโลกมาสู่ทะเลเปิดในแถบใกล้เส้นศูนย์สูตรที่อุณหภูมิอบอุ่นกว่า เพื่อผสมพันธุ์และขยายพันธุ์ ลูกวาฬจะกำเนิดมาในช่วงนี้ รอจนกระทั่งอายุได้ 5 เดือนที่ลูกวาฬแข็งแรงพอแล้ว แม่วาฬจะพาลูกเดินทางกลับไปสู่ขั้วโลกที่ ๆ ซึ่งมีแพลงก์ตอนซึ่งเป็นอาหารอุดมกว่า โดยในระยะนี้แม่วาฬจะไม่กินอะไรเลยเป็นระยะเวลานานหลาย ๆ เดือน ซึ่งจะใช้พลังงานจากไขมันที่เก็บสะสมไว้ก่อนหน้านั้น วาฬหลังค่อมเป็นวาฬชนิดที่ว่ายน้ำได้ช้า และไม่สามารถกลั้นหายใจได้นานเหมือนวาฬชนิดอื่น โดยกลั้นหายใจได้เพียง 4-7 นาที และว่ายน้ำได้เร็วเพียง 14.5 กิโลเมตร/ชั่วโมง ในประเทศไทยไม่จัดเป็นสัตว์ป่าคุ้มครองหรือสัตว์ป่าสงวนแต่อย่างใด และจัดเป็นวาฬอีกชนิดหนึ่งที่ถูกล่าเพื่อใช้เนื้อและไขมันรวมทั้งบาลีนในเชิงอุตสาหกรรมมาตั้งแต่อดีต

วาฬหลังค่อม ที่อาศัยในมหาสมุทรอินเดียแถบคาบสมุทรอาระเบีย เป็นประชากรวาฬหลังค่อมที่ไม่มีการอพยพย้ายถิ่นฐาน โดยจะอาศัยหากินอยู่ในแถบนี้ตลอดทั้งปีจากกระแสน้ำเย็นที่พัดเข้ามาในบางช่วงของปี จากการศึกษาทางดีเอ็นเอพบว่า วาฬหลังค่อมกลุ่มนี้ไม่ได้มีการผสมพันธุ์กับวาฬหลังค่อมในส่วนภูมิภาคอื่นนานกว่า 60,000 ปีแล้ว และอาจเป็นไปได้ว่าเป็นชนิดใหม่

รูปภาพ

• 
  ภาพการแสดงคลื่นเสียงของวาฬหลังค่อม
• วีดีโอคลิปวาฬหลังค่อมที่ท่าเรือบอสตัน (สิงหาคม, 2009)
• 
  การกระโดดขึ้นเหนือน้ำของวาฬหลังค่อม
• 
  เกยตื้น
• 
  ส่วนหัวใต้น้ำ

แหล่งข้อมูลอื่น

ข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับ Megaptera novaeangliae ที่วิกิสปีชีส์