อาร์ทีมิซินิน

อาร์ทีมิซินิน

ข้อมูลทางคลินิก
การอ่านออกเสียง	/ɑːrtɪˈmɪsɪnɪn/
ชื่ออื่น	Artemisinine, qinghaosu
ช่องทางการรับยา	Oral
รหัส ATC	P01BE01 (WHO)
ตัวบ่งชี้
ชื่อตามระบบ IUPAC (3R,5aS,6R,8aS,9R,12S,12aR)-Octahydro-3,6,9-trimethyl-3,12-epoxy-12H-pyrano[4,3-j]-1,2-benzodioxepin-10(3H)-one
เลขทะเบียน CAS	63968-64-9 Y
PubChem CID	68827
ChemSpider	62060 Y
UNII	9RMU91N5K2
KEGG	D02481 Y
ChEBI	CHEBI:223316 Y
ChEMBL	CHEMBL567597 N
ECHA InfoCard	100.110.458
ข้อมูลทางกายภาพและเคมี
สูตร	C15H22O5
มวลต่อโมล	282.332 g/mol g·mol−1
แบบจำลอง 3D (JSmol)	Interactive image
ความหนาแน่น	1.24 ± 0.1 g/cm3
จุดหลอมเหลว	152 ถึง 157 องศาเซลเซียส (306 ถึง 315 องศาฟาเรนไฮต์)
จุดเดือด	decomposes
SMILES O=C3O[C@@H]4O[C@@]1(OO[C@@]42[C@@H](CC1)[C@H](C)CC[C@H]2[C@H]3C)C
InChI InChI=1S/C15H22O5/c1-8-4-5-11-9(2)12(16)17-13-15(11)10(8)6-7-14(3,18-13)19-20-15/h8-11,13H,4-7H2,1-3H3/t8-,9-,10+,11+,13-,14-,15-/m1/s1 Y Key:BLUAFEHZUWYNDE-NNWCWBAJSA-N Y
7Y (what is this?)  (verify)
สารานุกรมเภสัชกรรม

อาร์ทีมิซินิน (อังกฤษ: Artemisinin) หรือ qinghao su และสารอนุพันธุ์สังเคราะห์ต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง เป็นกลุ่มของยาที่ใช้สำหรับรักษาโรคมาลาเรียชนิดที่เกิดจากเชื้อ en:Plasmodium falciparum ค้นพบโดย ถู โยวโยว นักวิทยาศาสตร์หญิงชาวจีน ซึ่งได้เป็นผู้ร่วมรับรางวัลโนเบลสาขาการแพทย์ ปี พ.ศ. 2558 สำหรับการค้นพบนี้ ในปัจจุบันการใช้ยากลุ่มนี้ยืนพื้นรักษาร่วมกับยากลุ่มอื่นๆ ซึ่งเรียกว่า การรักษาแบบผสมผสานด้วยอาร์ทีมิซินิน (artemisinin-combination therapy) ถือเป็นการรักษามาตรฐานสำหรับโรคมาลาเรียที่เกิดจากเชื้อ P. falciparum สารนี้แยกได้จากต้นโกฐจุฬาลัมพา (ชื่อวิทยาศาสตร์ Artemisia annua) ซึ่งเป็นพืชสมุนไพรของแพทย์แผนจีน ปัจจุบันสารนี้สามารถผลิตได้โดยใช้ยีสต์ที่ผ่านการดัดแปลงพันธุกรรม

ประวัติศาสตร์

การค้นพบ

โกฐจุฬาลัมพาจีนเป็นพืชที่ใช้เป็นสมุนไพรซึ่งพบได้ทั่วโลก แพทย์สมุนไพรจีนใช้พืชนี้รักษาโรคมาลาเรียมาแล้วกว่า 2000 ปี มีบันทึกถึงสมุนไพรนี้ที่เก่าแก่ที่สุดตั้งแต่ 200 ปีก่อนคริสตกาลในตำราสูตรยารักษาห้าสิบสองโรค ที่ขุดค้นพบที่หลุมฝังศพหม่าหวังตุ้ย ส่วนการนำสมุนไพรนี้มาใช้รักษามาลาเรียถูกบรรยายไว้ครั้งแรกในตำราคู่มือรักษาโรคฉุกเฉิน (จีน: 肘后备急方) เมื่อคริสต์ศตวรรษที่ 4 โดย Ge Hong ตำรานี้กล่าวถึงวิธีรักษามาลาเรียเอาไว้ 43 วิธี

บันทึกรายงานประวัติศาสตร์ว่าด้วยการค้นพบยานี้ได้รับการเผยแพร่บนอินเทอร์เน็ตตั้งแค่ปี 2006