ยุงลายบ้าน
 | ลิงก์ข้ามภาษาในบทความนี้ มีไว้ให้ผู้อ่านและผู้ร่วมแก้ไขบทความศึกษาเพิ่มเติมโดยสะดวก เนื่องจากวิกิพีเดียภาษาไทยยังไม่มีบทความดังกล่าว กระนั้น ควรรีบสร้างเป็นบทความโดยเร็วที่สุด |
| ยุงลายบ้าน | |
|---|---|
| |
| ตัวเต็มวัย | |
| |
| ตัวอ่อน (ลูกน้ำ) | |
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์ 
| |
| โดเมน: | ยูแคริโอตา Eukaryota |
| อาณาจักร: | สัตว์ Animalia |
| ไฟลัม: | สัตว์ขาปล้อง Arthropod |
| ชั้น: | แมลง Insecta |
| อันดับ: | แมลงวัน Diptera |
| วงศ์: | ยุง Culicidae |
| สกุล: | ยุงลาย Aedes |
| สกุลย่อย: | Stegomyia (Linnaeus in Hasselquist, 1762) [1] |
| สปีชีส์: | Aedes aegypti |
| ชื่อทวินาม | |
| Aedes aegypti (Linnaeus in Hasselquist, 1762) [1] | |
| ชนิดย่อย[2][3] | |
| |
.png)
| |
| คาดการณ์การกระจายพันธุ์ของ Aedes aegypti ทั่วโลใน ค.ศ. 2015 (น้ำเงิน=ไม่มี, แดง=มี) | |
| ชื่อพ้อง[1] | |
ยุงลายบ้าน หรือยุงไข้เหลือง (ชื่อวิทยาศาสตร์: Aedes aegypti) เป็นยุงที่สามารถแพร่ไวรัสไข้เด็งกี ชิคุนกุนยา และไข้เหลือง ตลอดจนโรคอื่น ๆ ได้ ยุงลายบ้านสามารถสังเกตได้จากรอยสีขาวที่ขาและเครื่องหมายรูปพิณโบราณ (lyre) บนอก ยุงลายบ้านมีกำเนิดในทวีปแอฟริกา แต่ปัจจุบันพบได้ในเขตร้อน และกึ่งเขตร้อนทั่วโลก
การกระจายตัว
[แก้]ยุงลายบ้านมีต้นกำเนิดในแอฟริกาและกระจายเข้าโลกใหม่ผ่านการค้าทาส[4] แต่ปัจจุบันพบในภูมิภาคเขตร้อน กึ่งเขตร้อน และเขตอบอุ่น[5]ทั่วโลก[6] จำนวนยุงลายบ้านเพิ่มขึ้นในช่วงสองหรือสามทศวรรษที่ผ่านมาทั่วโลก และถือเป็นยุงชนิดหนึ่งที่กระจายตัวมากที่สุด[7]
การแพร่กระจายโรค
[แก้]ยุงลายบ้านเป็นตัวพาหะนำโรคส่งผ่านไข้เขตร้อนหลายโรค ยุงลายบ้านเฉพาะเพศเมียเท่านั้นที่กัดเพื่อดูดเลือดไปใช้ให้ไข่เจริญ ยุงลายบ้านหาเหยื่อโดยจะดึงดูดเข้าหาสารเคมีที่สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมปล่อยออกมา สารประกอบเหล่านี้รวมถึงแอมโมเนีย คาร์บอนไดออกไซด์ กรดแลกติกและออคทีนอล นักวิทยาศาสตร์แห่งงานบริการวิจัยการเกษตรได้ศึกษาโครงสร้างเคมีเฉพาะของออคทีนอลเพื่อทำความเข้าใจว่าเหตุใดสารเคมีดังกล่าวจึงดึงดูดยุงมายังตัวถูกเบียน (host) พวกเขาพบว่ายุงชอบโมเลกุลออคทีนอลหมุนขวา (dextrorotatory) มากกว่า
คู่มือนักเดินทางเรื่องการป้องกันไข้เด็งกีของศูนย์ควบคุมและป้องกันโรค (CDC) แนะนำให้ใช้สารขับไล่ยุงที่มี DEET (เอ็น, เอ็น-ไดเอทิลเมทาโทลูเอไมด์ ความเข้มข้น 20% ถึง 30% ไม่ควรเกินกว่านี้) นอกจากนี้ยังแนะนำดังต่อไปนี้
- แม้ว่ายุงลายบ้านมักกัดเวลาตกค่ำ และรุ่งเช้า ในบ้าน ในที่มืด หรือเมื่อมีเมฆมาก แต่ยุงชนิดนี้กัดและแพร่กระจายโรคได้ตลอดปีและทุกช่วงเวลาของวัน[8][9]
- ที่วางไข่ของยุงลายบ้านมักเป็นที่น้ำนิ่ง เช่น แจกันดอกไม้ ถังหรือภาชนาที่ไม่มีฝาปิด และยางรถยนต์ที่ทิ้งแล้ว แต่ที่อันตรายที่สุด คือ พื้นฝักบัวเปียกและถังชักโครก เพราะยุงจะเข้ามาแพร่พันธุ์ในที่พักอาศัยได้ มีการวิจัยที่แสดงว่าสารเคมีบางชนิดที่แบคทีเรียปล่อยออกมาในที่เก็บน้ำสามารถกระตุ้นให้ยุงเพศเมียวางไข่ได้ นอกจากนี้ ยุงเพศเมียมักจะถูกกระตุ้นให้วางไข่ในที่เก็บน้ำที่มีปริมาณกรดไขมันบางชนิดพอเหมาะซึ่งกรดไขมันดังกล่าวสัมพันธ์กับแบคทีเรียที่มีส่วนในการย่อยสลายใบไม้และสารอินทรีย์อื่นในน้ำ
- สวมเสื้อผ้าแขนยาวและกางเกงขายาวเมื่ออยู่นอกอาคารในช่วงกลางวัน และตอนเย็น
- ฉีดพ่นสารขับไล่เพอร์เมธรินหรือ DEET บนเสื้อผ้า เพราะยุงอาจกัดผ่านเสื้อผ้าบาง ๆ ได้
- ใช้มุ้งคลุมเหนือเตียงหากห้องนอนไม่ได้ปรับอากาศหรือมีมุ้งลวด สามารถเพิ่มการป้องกันได้โดยชุบมุ้งด้วยยาฆ่าแมลงเพอร์เมธริน (en:Permethrin)
- ฉีดพ่นเพอร์เมธรินหรือยาฆ่าแมลงที่คล้ายกันในห้องนอนก่อนเข้านอน
อ้างอิง
[แก้]- ↑ 1.0 1.1 Neal L. Evenhuis; Samuel M. Gon III (2007). "22. Family Culicidae" (PDF). ใน Neal L. Evenhuis (บ.ก.). Catalog of the Diptera of the Australasian and Oceanian Regions. Bishop Museum. pp. 191–218. สืบค้นเมื่อ February 4, 2012.
- ↑ Souza-Neto, Jayme A.; Powell, Jeffrey R.; Bonizzoni, Mariangela (2019). "Aedes aegypti vector competence studies: A review". Infection, Genetics and Evolution. Elsevier. 67: 191–209. Bibcode:2019InfGE..67..191S. doi:10.1016/j.meegid.2018.11.009. ISSN 1567-1348. PMC 8135908. PMID 30465912.
- ↑ Weetman, David; Kamgang, Basile; Badolo, Athanase; Moyes, Catherine L.; Shearer, Freya M.; Coulibaly, Mamadou; Pinto, João; Lambrechts, Louis; McCall, Philip J. (2018-01-28). "Aedes Mosquitoes and Aedes-Borne Arboviruses in Africa: Current and Future Threats". International Journal of Environmental Research and Public Health. MDPI. 15 (2): 220. doi:10.3390/ijerph15020220. ISSN 1660-4601. PMC 5858289. PMID 29382107.
- ↑ Laurence Mousson; Catherine Dauga; Thomas Garrigues; Francis Schaffner; Marie Vazeille; Anna-Bella Failloux (August 2005). "Phylogeography of Aedes (Stegomyia) aegypti (L.) and Aedes (Stegomyia) albopictus (Skuse) (Diptera: Culicidae) based on mitochondrial DNA variations". Genetics Research. 86 (1): 1–11. doi:10.1017/S0016672305007627. PMID 16181519.
- ↑ Eisen, L.; Moore, C. G. (2013). "Aedes (Stegomyia) aegypti in the Continental United States: A Vector at the Cool Margin of Its Geographic Range". Journal of Medical Entomology. 50 (3): 467–478. doi:10.1603/ME12245. PMID 23802440. S2CID 16922806.
- ↑ M. Womack (1993). "The yellow fever mosquito, Aedes aegypti". Wing Beats. 5 (4): 4.
- ↑ "Aedes aegypti". European Centre for Disease Prevention and Control. 9 June 2017.
- ↑ "Travelers' Health Outbreak Notice". Centers for Disease Control and Prevention. June 2, 2010. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 26 August 2010. สืบค้นเมื่อ 2010-08-27.
- ↑ "Dengue Virus: Vector And Transmission". 2009-08-07. สืบค้นเมื่อ 19 October 2012.
แหล่งข้อมูลอื่น
[แก้]
- Aedes aegypti on the entomology Institute of Food and Agricultural Sciences Featured Creatures Web site University of Florida.
- United States CDC page on dengue fever containing information on prevalence of Aedes aegypti worldwide and past efforts to eradicate it
- The ecology and biology of Aedes aegypti (L.) and Aedes albopictusand the resistance of Aedes albopictus against organophosphates in Penang, Malaysia M.S. thesis.
- Aedes aegypti Community Eradication using copepods. The Monte Verde Story (Honduras)
| ฐานข้อมูลการควบคุมรายการหลักฐาน: ประจำชาติ |
|---|
