ภัยพิบัติกระสวยอวกาศแชลเลนเจอร์

ภัยพิบัติกระสวยอวกาศแชลเลนเจอร์
Space Shuttle Challenger disaster

กลุ่มควันพวยพุ่งบนท้องฟ้า หลังจากกระสวยอวกาศ ชาเลนเจอร์ระเบิด
วันที่	28 มกราคม 1986 (1986-01-28)
เวลา	11:39:13 EST (16:39:13 UTC)
ที่ตั้ง	มหาสมุทรแอตแลนติก, ใกล้ชายฝั่งของฟลอริดา
พิกัด	28°38′24″N 80°16′48″W
สาเหตุ	O-ring ซีลด้านขวาขัดข้อง SRB เนื่องจากสภาพอากาศที่เย็นจัดและลมเฉือน
ผล	สูญเสีย แชลเลนเจอร์ และลูกเรือ โครงการครูในอวกาศและกระสวยอวกาศพลเรือนที่ตามมาถูกยกเลิก หน่วยกระสวยอวกาศหยุดดำเนินการตามมาตรการความปลอดภัย การสร้างกระสวยอวกาศ เอนเดฟเวอร์ ทดแทน
เสียชีวิต	ฟรานซิส อาร์. สโคบี, ผู้บังคับบัญชา ไมเคิล เจ. สมิธ, นักบิน โรนัลด์ แมคแนร์, ผู้เชี่ยวชาญพิเศษประจำภารกิจ แอลลิสัน โอนิซุกะ, ผู้เชี่ยวชาญพิเศษประจำภารกิจ จูดิธ เรสนิค, ผู้เชี่ยวชาญพิเศษประจำภารกิจ เกรกอรี จาร์วิส, ผู้เชี่ยวชาญพิเศพประจำน้ำหนักบรรทุก คริสตา แมคออลิฟ, ผู้เชี่ยวชาญพิเศพประจำน้ำหนักบรรทุก, ครู
ไต่สวน	รายงานของคณะกรรมการโรเจอร์ส

ภัยพิบัติกระสวยอวกาศแชลเลนเจอร์ เกิดขึ้นเมื่อวันที่ 28 มกราคม ค.ศ. 1986 โดยกระสวยอวกาศแชลเลนเจอร์ (OV-099) ของนาซา แตกเป็นเสี่ยง ๆ ในช่วงเวลาเพียง 73 วินาทีหลังออกบินในภารกิจ STS-51-L ทำให้สมาชิกลูกเรือทั้งเจ็ดคนเสียชีวิต เป็นนักบินอวกาศของนาซา 5 คนและเป็นผู้ชำนาญพิเศษน้ำหนักบรรทุก (Payload Specialist) 2 คน ยานอวกาศนั้นแตกทลายเหนือมหาสมุทรแอตแลนติก นอกชายฝั่งแหลมคะแนเวอรัล รัฐฟลอริดา เมื่อเวลา 11.39 ตามเวลามาตรฐานตะวันออก (16:39 UTC) การแตกทลายของยานเริ่มหลังผนึกโอริงในเครื่องเร่งความเร็วจรวด (solid rocket booster, SRB) ด้านขวาหลุดออกเมื่อปล่อยจรวด ความล้มเหลวของโอริงทำให้มีรอยแตกตามข้อของ SRB ที่มันผนึกไว้ ทำให้แก๊สเผาไหม้แรงดันสูงจากในมอเตอร์จรวดแข็งรั่วออกมาภายนอกและมีผลต่อฮาร์ดแวร์ยึดข้อสนามท้ายเครื่อง SRB และถังเชื้อเพลิงภายนอกติดกัน ทำให้มีการแยกการยึดข้อสนามท้ายจรวดของ SRB ด้านขวามือและการล้มเหลวทางโครงสร้างของถังภายนอก แรงทางอากาศพลศาสตร์พังส่วนโคจรนั้น

สุดท้ายมีการกู้ส่วนลูกเรือและอีกหลายส่วนของยานจากพื้นมหาสมุทรหลังปฏิบัติการค้นหาและกู้ภัยอันยาวนาน ไม่ทราบเวลาตายของลูกเรือที่แน่ชัด ทราบว่าลูกเรือหลายคนรอดชีวิตการพังทลายขั้นต้นของยานอวกาศ กระสวยอวกาศนี้ไม่มีระบบหนี และแรงกระแทกของส่วนลูกเรือกับผิวมหาสมุทรนั้นรุนแรงเกินกว่าจะรอดชีวิตได้

ภัยพิบัตินี้ทำให้โครงการกระสวยอวกาศหยุดชะงักไป 32 เดือน ประธานาธิบดีโรนัลด์ เรแกนมีคำสั่งแต่งตั้งคณะกรรมการโรเจอร์ส (Rogers Commission) เป็นคณะกรรมการพิเศษสอบสวนอุบัติเหตุนี้ คณะกรรมการพบว่าวัฒนธรรมองค์การของนาซาและกระบวนการในการตัดสินใจ เป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้เกิดอุบัติเหตุขึ้น ผู้จัดการของนาซาทราบตั้งแต่ ค.ศ. 1977 ว่าการออกแบบ SRB ของผู้รับเหมามอร์ตัน ทิโอโคล มีข้อบกพร่องที่อาจเป็นภัยร้ายแรงที่โอริง แต่พวกเขาไม่สามารถจัดการปัญหานี้อย่างเหมาะสม พวกเขายังละเลยคำเตือนจากวิศวกรเกี่ยวกับอันตรายในการปล่อยยานในวันที่มีอากาศเย็นในเช้านั้น และยังไม่รายงานความกังวลทางเทคนิคเหล่านี้แก่ผู้บังคับบัญชาได้

ชาวอเมริกันประมาณร้อยละ 17 เป็นพยานการปล่อยกระสวยแบบเรียลไทม์ เพราะมีผู้ชำนาญน้ำหนักบรรทุกพิเศษคนหนึ่งคือ คริสตา แมคออลีฟ ซึ่งจะเป็นครูคนแรกในอวกาศ มีการรายงานอุบัติเหตุนี้ในสื่ออย่างกว้างขวาง มีการศึกษาหนึ่งรายงานว่า ชาวอเมริกันร้อยละ 85 ที่สำรวจ ทราบข่าวภายในหนึ่งชั่วโมง ภัยพิบัติแชลเลนเจอร์ยังใช้เป็นกรณีศึกษาในการอภิปรายความปลอดภัยทางวิศวกรรมและจริยธรรมในที่ทำงานหลายครั้ง

• 
  ลูกเรือในเที่ยวบิน STS-51-L: (แถวหน้า) ไมเคิล เจ. สมิท, ดิก สโคบี, โรนัลด์ แมคแนร์; (แถวหลัง) เอลลิสัน โอนิซึกะ, คริสตา แมคออลิฟ, เกรกอรี จาร์วิส, จูดิธ เรสนิค
• 
  น้ำแข็งบนฐานปล่อยตัวในชั่วโมงก่อนที่ชาเลนเจอร์จะปล่อยตัว
• 
  ชาเลนเจอร์ที่เต็มไปด้วยของเหลวที่ลุกเป็นไฟหลังจากถังออกซิเจนเหลวแตก
• 
  ประธานาธิบดีโรนัลด์ เรแกน และสุภาพสตรีหมายเลขหนึ่ง แนนซี เรแกน (ซ้าย) ที่พิธีรำลึกเมื่อวันที่ 31 มกราคม 1986
• 
  ชิ้นส่วนของชาเลนเจอร์ที่จัดแสดงที่ศูนย์อวกาศเคนเนดี