โชกุน (นวนิยาย)

โชกุน

ผู้ประพันธ์	เจมส์ คลาเวลล์
ศิลปินปก	เอ็ด เวเบลล์ (ฉบับภาพประกอบเท่านั้น)
ประเทศ	สหราชอาณาจักร, สหรัฐอเมริกา
ชุด	เทพนิยาย
ประเภท	อิงประวัติศาสตร์
สำนักพิมพ์	Delacorte Press (สหรัฐอเมริกา) Hodder & Stoughton (สหราชอาณาจักร)
วันที่พิมพ์	ค.ศ. 1975
ชนิดสื่อ	พิมพ์ (ปกแข็งและปกอ่อน)
หน้า	1152 หน้า (พิมพ์ครั้งแรก, หนังสือปกอ่อน)
ISBN	0-440-08721-X (สหรัฐ) – ISBN 0-340-20316-1 (สหราชอาณาจักร)
OCLC	9326267
เลขทศนิยมดิวอี	823/.914 19
LC Class	PS3553.L365 S5 1975
เรื่องถัดไป	Tai-Pan

โชกุน เป็นนิยายอิงเหตุการณ์และบุคคลสำคัญในญี่ปุ่นช่วงปี 1600 ช่วงปลายยุคอาซูจิ–โมโมยามะ ก่อนเข้าสู่ยุคเอโดะ โชกุนเป็นนิยายลำดับที่ 3 จากทั้งหมด 6 เล่มในมหากาพย์เอเชีย ของเจมส์ คลาเวลล์ แต่เป็นเรื่องราวที่เกิดขึ้นก่อนเหตุการณ์ในหนังสือเล่มอื่น ๆ โชกุนตีพิมพ์ครั้งแรกในปี 1975 และมียอดขายมากกว่า 6 ล้านเล่มทั่วโลกภายในปี 1980 นิยายเรื่องนี้ถูกดัดแปลงเป็นมินิซีรีส์ทางโทรทัศน์ 2 ครั้ง (1980 และ 2024) ละครเวที 1 ครั้ง (โชกุน: เดอะมิวสิคัล) เกมกระดาน 1 ครั้ง และวิดีโอเกม 3 ครั้ง

คำนำ

โชกุน เริ่มต้นขึ้นในยุคที่ญี่ปุ่นไม่มีโชกุน (ผู้ปกครองสูงสุด) มาเป็นเวลาเกือบ 3 ทศวรรษ เกิดความขัดแย้งภายในราชวงศ์ และถูกแทรกแซงทั้งทางการเมืองและทางทหารโดยโปรตุเกสที่เป็นโรมันคาทอลิก ซึ่งเป็นพันธมิตรทางการค้าชาวยุโรปชาติแรกและชาติเดียวของญี่ปุ่นเป็นเวลากว่า 50 ปี สถานการณ์ยิ่งยุ่งเหยิงซับซ้อนมากขึ้น เมื่อเรือลำใหม่จากฮอลันดาที่เป็นโปรแตสแตนท์แล่นมาเทียบท่า มุ่งหมายแย่งชิงการค้าจากโปรตุเกส สร้างจากเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นไม่กี่เดือนก่อนยุทธการที่เซกิงาฮาระ–ฟื้นฟูระบอบรัฐบาลโชกุน–นิยายเรื่องโชกุนจบลงพร้อมกับเหตุการณ์หลังสงคราม ตัวเอกคือ จอห์น แบล็คธอร์น นักเดินเรือชาวอังกฤษ

เนื้อเรื่อง

เรือเอราสมัสของดัตช์ถูกส่งไปญี่ปุ่นอย่างลับ ๆ เพื่อเจาะตลาดการค้าเครื่องเทศและสินค้าล้ำค่าอื่น ๆ จากเอเชียตะวันออกของโปรตุเกส หลังจากลูกเรือส่วนใหญ่ รวมไปถึงกัปตันเสียชีวิต เรือก็ถูกทิ้งไว้ที่ท่าเรืออิซุ ทำให้ลูกเรือที่รอดชีวิตกลายเป็นชาวโปรแตสแตนท์กลุ่มแรกที่เดินทางถึงญี่ปุ่น

เรือเอราสมัส ถูกยึดอาวุธ เอกสาร และเหรียญกษาปณ์ ส่วนลูกเรือที่รอดชีวิตถูก ยาบุ ไดเมียว แห่งแคว้นอิซุจับกุมตัวไว้ ไดเมียวยาบุ พยายามเก็บความโชคดีของเขาไว้เป็นความลับ แต่สายลับได้แจ้งให้โทรานางะ ไดเมียวแห่งคันโตและประธานสภาผู้สำเร็จราชการทราบถึงการมาถึงของเรือ โทรานางจะมองว่าเรือเอราสมัสอาจเป็นประโยชน์ในการต่อกรกับอิชิโด คู่แข่งคนสำคัญในสภา จึงสั่งให้พา จอห์น แบล็คธอร์น คนนำทางมาพบเขาที่โอซากะ

แม้จะมีหลักฐานที่บ่งชี้ถึงความขัดแย้งระหว่างโปรตุเกส (ที่นับถือนิกายโรมันคาทอลิก) กับอังกฤษในสมัยเอลิซาเบธ จนกระทั่งถึงตอนนั้น โทรานางะก็เพิ่งรู้ว่าคริสตจักรแตกแยกออกเป็นหลายฝ่าย

ตัวละคร

โชกุนเป็นผลงานนิยายอิงประวัติศาสตร์สร้างจากการต่อสู้แย่งชิงอำนาจระหว่างผู้สืบทอดของโทโยโตมิ ฮิเดโยชิซึ่งนำไปสู่การสถาปนารัฐบาลโชกุน ผู้เขียนได้สร้างตัวละครแต่ละตัวจากบุคคลในประวัติศาสตร์ แต่เปลี่ยนชื่อเพื่อเพิ่มความน่าสนใจให้กับเรื่องราวมากยิ่งขึ้น

• จอห์น แบล็คธอร์น – มิอุระ อันจิน (วิลเลียม แอดัมส์) (1564–1620)
• โยชิ โทรานางะ – โทกูงาวะ อิเอยาซุ (1543–1616)
• โยชิ ซูดาระ – โทกูงาวะ ฮิเดตาดะ (1579–1632)
• โยชิ นากะ – มัตสึไดระ ทาดาโยชิ (1580–1607)
• อิชิโด – อิชิดะ มิตสึนาริ (1559–1600)
• โอจิบะ – โยโดะ โดโนะ (1569–1615)
• ยาเอมอน – โทโยโตมิ ฮิเดโยริ (1593–1615)
• โอโนชิ – โอตานิ โยชิตสึงุ (1558–1600)
• ฮาริมะ – อาริมะ ฮารุโนบุ (1567–1612)
• คิยามะ – โคนิชิ ยูกินากะ (1555–1600)
• ซูกิยามะ – มาเอดะ โทชิอิเอะ (1539–1599)
• ซาตากิ – ฮิซามัตสึ ซาดาคัตสึ (1560–1624)
• โทดะ มาริโกะ – โฮโซกาวะ กราเซีย (1563–1600)
• โทดะ ฮิโรมัตสึ – โฮโซกาวะ ฟูจิทากะ (1534–1610)
• โทดะ บุนตารอ – โฮโซกาวะ ทาดะโอกิ (1563–1646)
• โทดะ ซารุจิ – โฮโซกาวะ ทาดาโทชิ (1586–1641)
• คาซิกิ ยาบุ – ฮอนดะ มาซาโนบุ (1538–1616)
• คาซิกิ โอมิ – ฮอนดะ มาซะซึมิ (1566–1637)
• โกโรดะ – โอดะ โนบูนางะ (1534–1582)
• นาคามุระ – โทโยโตมิ ฮิเดโยชิ (1536–1598)
• อาเคจิ จินไซ – อาเกจิ มิตสึฮิเดะ (1528–1582)
• เลดี้ เก็นจิโก – โอเอโยะ (1573–1626)
• มาร์ติน อัลวีโต้ – โจอาว โรดรีเกส ทัสซูซู (1561/1562–1633/1634)
• โยฮัน วินค์ – ยาน โยสเตน แวน โลเดินสไตน์ (1556?–1623)
• สปิลเบอร์เกิน – ยาโคบ์ คเวกเคอร์แนก (?–1606)
• ฟาเธอร์ เดลล์อากัว – อัลเลซานโดร์ วาลิญยาโน (1539–1606)
• บราเธอร์ ไมเคิล – มิเกล ชิจิว่า (1569?–1633)
• แคปเทน-เจเนอรัล เฟอร์เรีย - โฮราติโอ เนเรตตี้ กัปตันของเรือดำในปี 1600

ความถูกต้องทางประวัติศาสตร์

ปฏิสัมพันธ์ระหว่าง แบล็คธอร์น กับ โทรานางะ เขียนขึ้นจากบันทึกจากไดอารี่ของแอดัมส์ อย่างไรก็ตาม ขณะที่แอดัมส์รับราชการในกองทัพของโทกูงาวะในยุทธการที่เซกิงาฮาระ แต่เขายังไม่ได้เป็นข้ารับใช้หรือซามูไรจนกระทั่งหลังการสู้รบ

แอดัมส์ไม่เคยพบโฮโซกาวะ กราเชีย ต่างจากแบล็คธอร์นที่มีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับโทดะ มาริโกะ

นวนิยายเรื่องนี้มีข้อผิดพลาดหลายประการเกี่ยวกับภาษาและวัฒนธรรมญี่ปุ่น เช่นเดียวกับการแสดงภาพปราสาทญี่ปุ่นผิดพลาดโดยให้เห็นว่ามีประตูชัก ซึ่งในความเป็นจริง ญี่ปุ่นไม่มีประตูแบบนี้ นอกจากนี้ นวนิยายเรื่องนี้ยังแสดงให้เห็นว่าซามูไรในคริสต์ศตวรรษที่ 17 ใช้ดาบปลายปืน ซึ่งในความเป็นจริง ดาบปลายปืนยังไม่ได้ถูกประดิษฐ์ขึ้นในเวลานั้นนอกจากนี้ พิราบสื่อสารได้ถูกใช้อย่างแพร่หลายโดยโทรานางะ ยังไม่เป็นที่แพร่หลายในประเทศญี่ปุ่นในช่วงเวลานั้น

ธีมเรื่อง

ธีมหลักของนิยายคือความสงบสุขของญี่ปุ่นในปี ค.ศ. 1600 ประเทศที่ต้องเผชิญกับสงครามกลางและการเคลื่อนไหวทางการเมืองอยู่ตลอดเวลา

สังคมญี่ปุ่นถูกมองว่าเป็นชาติที่โดดเดี่ยวและเกลียดชาวต่างชาติ โดยชาวต่างชาติถูกเรียกว่า "คนป่าเถื่อน" และรังเกียจเพราะความเย่อหยิ่ง นิสัยการกิน ขาดความคล่องในการใช้ภาษาญี่ปุ่น และไม่สามารถเคารพประเพณีทางสังคมของญี่ปุ่นได้ เป็นผลให้เกิดความขัดแย้งภายระหว่างวัฒนธรรม ตะวันออก และ ตะวันตก โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเรื่องหน้าที่ เกียรติยศ เพศ ความสะอาด อาหาร ภาระผูกพัน ลำดับชั้น ความภักดี และโดยเฉพาะอย่างยิ่ง และแก่นแท้ของ ตัวตน

การเลี้ยงนกคาเรียร์ปีกแข็ง และเปรียบเทียบนกต่างๆ ของเขากับข้าราชบริพารของเขาตรงข้ามกับค่านิยมของมนุษย์ของค่านิยมตะวันออก ซึ่งตรงข้ามกับค่านิยมของตะวันตก เป็นต้น อีกประการหนึ่งคือการให้เกียรติ และความโปรดปรานแก่ผู้ที่แสดงความภักดี รวมถึงการแลกเปลี่ยนความลับกับแม่ของเขาทำให้โยชิ โทรานางะได้เปรียบในอำนาจของเขาเพื่อเป็นโชกุน

การดัดแปลง

ละครโทรทัศน์ 1976

ละครโทรทัศน์ในปี 1976 คลาเวลล์ได้จ้าง โรเบิร์ต โบลต์ และเขาไดัเลือกเอริก เบอร์โควิซีซึ่งเคยเขียนเรื่องลอเรนซ์แห่งอาราเบีย และมีผู้กำกับอย่างริชาร์ด แอทเทนบอโร และฌอน คอนเนอรีแต่ก็ได้ยุติลงในเวลาต่อมาและต่อมาโครงการฮอลลีวูดทำให้โชกุนกลับพบชีวิตใหม่ในฐานะมินิซีรีส์ที่สร้างขึ้นสำหรับโทรทัศน์ เวอร์ชันนี้เขียนบทโดยเอริก เบอร์โควิชี และ เจอร์รี ลอนดอน โดยมีนักแสดงนำอย่าง ริชาร์ด เชมเบอร์เลน, โยโกะ ชิมาดะ, จอห์น รีส์-เดวีส์, โทชิโระ มิฟูเนะ และอากิระ คุโรซาวะ มินิซีรีส์เรื่องนี้มีความยาวทั้งหมด 9 ชั่วโมงเรื่องนี้ถ่ายทำทั้งหมดในญี่ปุ่นซึ่งถ่ายทำในสถานที่จริงอากาศทางช่อง เอ็นบีซี

ละครเวที

ไม่นานหลังจากซีรีส์ทางโทรทัศน์เริ่มออกฉายตอนแรกโชกุนได้ขึ้นแสดงบนเวทีบรอดเวย์ซึ่งได้รับการดัดแปลงเป็นละครเพลงชึ่งได้ถูกผลิตโดยเคเนเดีเซนเทราและบรอดเวย์ เนื้อเพลงโดยจอห์น ไดร์เวอร์ และดนตรีโดยพอล ชิฮารา เวอร์ชันแรกเปิดตัวที่ศูนย์วัฒนธรรม เคนนีดี เซ็นเตอร์ ใน กรุงวอชิงตัน ดี.ซี. ในปี 1990

ละครโทรทัศน์ 2024

จอห์น ลันด์กราฟ ซีอีโอของเอฟเอกซ์ ได้ประกาศการดัดแปลงในงานSummer Press Tour ของสมาคมนักวิจารณ์โทรทัศน์ในปี 2018 รายงานจากต้นฉบับระบุว่าแม้จะมีการประกาศการดัดแปลงซีรีส์นี้ แต่ เอฟเอกซ์ ก็ต้องใช้เวลา มากกว่าเจ็ดเดือน และมีความล่าช้าเพิ่มเติมในการถ่ายทำเกิดขึ้นในปี 2019 หลังจากที่ เอฟเอกซ์ รู้สึกว่าโปรเจ็กต์ที่มีอยู่นั้น ไม่อยู่ในสภาพที่ดีพอ ที่จะเดินหน้าต่อไป แม้ว่า ลันด์กราฟ จะเน้นย้ำว่าเวอร์ชันใหม่จะขยายขอบเขตของซีรีส์โดยรวมของ มุมมองของญี่ปุ่นโดยเฉพาะ ก่อนเกิดโรคระบาดในปี 2020 ดาราดังอย่างฮิโรยูกิ ซานาดะ ซึ่งได้ถ่ายทำช่วงเวลาสั้นๆ เพื่อให้แน่ใจว่า เอฟเอกซ์ จะสามารถรักษาคำมั่นสัญญาในขณะที่พวกเขากำลังจะปรับปรุงใหม่ภายใต้การแนะนำของนักเขียนและผู้อำนวยการสร้างจัสติน มาร์คส์ และเรเชล คอนโด ในที่สุดซีรีส์นี้ก็ได้ถ่ายทำในเดือนกันยายน 2021 และปิดท้ายในปลายเดือนมิถุนายน 2022

เกม

มีเกมคอมพิวเตอร์ที่สร้างขึ้นจากนวนิยาย โชกุน ทั้งหมด 3 เกม โดยมีเกมแนวผจญภัยแบบข้อความสองเกมและใชักราฟิกน้อยอีกหนึ่งเกม ซึ่งผลิตในระบบปฏิบัติการ เอมิกา, พีซี และอีกหนึ่งเกมชื่อ James Clavell's Shōgun ซึ่งผลิตโดยบริษัท Infocom และบริษัทMastertronic เป็นผู้เผยแพร่และจัดจำหน่าย ถูกผลิตขึ้นในระบบปฏิบัติการ Commodore 64, Amstrad CPC และ IBM PC โดย Lee & Mathias และวางจำหน่ายโดย Virgin Entertainment ในปี 1986

นอกจากนี้ผู้จัดจำหน่ายเกมบนโต๊ะFASA ได้เผยแพร่เกมชื่อ James Clavell's Shogunเมื่อปี ค.ศ. 1983 ซึ่งเป็นเกมที่สามของสี่เกมบนกระดานที่มีชื่อเรื่องจากนวนิยายของเจมส์ คลาเวลล์

แหล่งข้อมูลอื่น

• Shogun at FactBehindFiction.com