หน่วยรับความรู้สึก

หน่วยรับความรู้สึก, ตัวรับหรือที่รับ (อังกฤษ: receptor) ในชีวเคมี เป็นโปรตีนที่อยู่บนเยื่อหุ้มเซลล์ หรือในไซโทพลาสซึมหรือนิวเคลียสที่จะเชื่อมต่อกับโมเลกุลเฉพาะซึ่งเรียกว่า ลิแกนด์ (ligand) เช่น สารสื่อประสาท, ฮอร์โมน หรือสารประกอบอื่นๆ และทำให้เกิดการเริ่มต้นตอบสนองของเซลล์ต่อลิแกนด์นั้นๆ

ภาพรวม

หน่วยรับความรู้สึกมีหลายรูปแบบขึ้นอยู่กับ ลิแกนด์ และหน้าที่ของมัน เช่น

โปรตีนบางตัวเป็นเพอริเฟอรัล เมมเบรน โปรตีน (peripheral membrane protein) *ฮอร์โมน รีเซปเตอร์ และ นิวโรทรานสมิตเตอร์ รีเซปเตอร์ หลายตัวเป็น ทรานเมมเบรน รีเซปเตอร์ (transmembrane receptor) ชึ่งประกอบด้วยไลปิด 2 ชั้น (lipid bilayer) ของเซลล์ เมมเบรนรีเซปเตอร์พวกนี้แบ่งเป็น 2 ชนิด คือ
- เมตาโบโทรปิก รีเซปเตอร์ (Metabotropic receptor) เป็นรีเซปเตอร์คู่กับ จี โปรตีน (G protein) และมีผลต่อเซลล์ทางอ้อมผ่านเอ็นไซม์ที่ควบคุม ไอออน แชนแนล (ion channel)
- ไอโอโนโทรปิก รีเซปเตอร์ (Ionotropic receptor) ประกอบด้วยรูกลางที่ทำหน้าที่ประตู ลิแกนด์-เกตเตด ไอออน แชนแนล
หน่วยรับความรู้สึกประเภท อินทราเซลลูลาร์ โปรตีน (intracellular proteins) เช่น สเตอรอยด์ฮอร์โมน รีเซปเตอร์ รีเซปเตอร์บ่อยครั้งสามารถเข้า นิวเคลียส และมีผลต่อ การแสดงออกทางพันธุกรรม (gene expression)
รูปร่างและบทบาทของรีเซปเตอร์มีผลต่อฤทธิ์ของยา ณ จุดเชื่อมต่อบนรีเซปเตอร์

ทรานเมมเบรน รีเซปเตอร์ (Transmembrane receptors)

เมตาโบโทรปิก รีเซปเตอร์ (Metabotropic receptor)

จี โปรตีน-คัปเิปิลด์ รีเซปเตอร์ (G protein-coupled receptors)

หน่วยรับความรู้สึกนี้รู้จักกันในชื่อ 7 ทรานเมมเบรน รีเซปเตอร์ หรือ 7TM รีเซปเตอร์

"มัสคารินิก อะซิทิลคอลีน รีเซปเตอร์"หรือ Acetylcholine receptors (Muscarinic acetylcholine receptor-Acetylcholine และ Muscarine)
อะดีโนซีน รีเซปเตอร์ (Adenosine receptor-Adenosine)
อะดรีโนเซพเตอร์ (Adrenoceptor-Adrenergic receptor adrenaline, and other structurally related hormones and drugs)
กาบา รีเซปเตอร์, Type-B (GABA receptor-γ-Aminobutyric acid or GABA)
แองกิโอเทนซิน รีเซปเตอร์ (Angiotensin receptor-แองกิโอเทนซิน)
แคนนาบินอยด์ รีเซปเตอร์ (Cannabinoid receptor-แคนนาบินอยด์)
คอลีซีสโตคินนิน รีเซปเตอร์ (Cholecystokinin receptor-คอลีซีสโตคินนิน)
โดพามีน รีเซปเตอร์ (Dopamine receptor-โดพามีน)
กลูคากอน รีเซปเตอร์ (Glucagon receptor-กลูคากอน)
เมตาโบโทรปิก กลูตาเมต รีเซปเตอร์ (Metabotropic glutamate receptor-กลูตาเมต)
ฮีสตามีน รีเซปเตอร์ (Histamine receptor-ฮีสตามีน)
โอลแฟคตอรี่ รีเซปเตอร์ (Olfactory receptor- โอลแฟคชั่น)
โอปออยด์ รีเซปเตอร์ (Opioid receptor-โอปออยด์)
โรดอปซิน (Rhodopsin-photoreceptor)
ซิคริติน รีเซปเตอร์ (Secretin receptor-ซิคริติน)
เซอโรโทนิน รีเซปเตอร์ (Serotonin receptor-เซอโรโทนิน 5-Hydroxytryptamine or 5-HT)
โซมาโตสแตติน รีเซปเตอร์ (Somatostatin receptor-โซมาโตสแตติน)
ฯลฯ

ไทโรซีน ไคเนส รีเซปเตอร์ (Tyrosine kinase receptors)

อีริโทรพอยอีติน รีเซปเตอร์ (Erythropoietin receptor-Erythropoietin)
อินสุลิน รีเซปเตอร์ (Insulin receptor-Insulin)
รีเซปเตอร์ สำหรับ โกรว์ท แฟคเตอร์ (growth factor) & ไซโตคีน (cytokine)
ฯลฯ

กัวนิลิล ไซเคลส รีเซปเตอร์ (Guanylyl cyclase receptors)

GC-A & GC-B: รีเซปเตอร์ สำหรับ เอเทรียล-เนตริยูรีติก เพปไทด์ (Atrial-natriuretic peptide-ANP) และ เนตริยูรีติก เพปไทด์ อื่น
GC-C: กัวนิลิน รีเซปเตอร์ (Guanylin receptors)