จักรพรรดิซวี เติน
| จักรพรรดิซวี เติน 維新帝 | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 จักรพรรดิซวี เตินวัยหนุ่มบนบัลลังก์ | |||||||||
| จักรพรรดิ Đại Nam ภายใต้อันนัมและตังเกี๋ยในอารักขาของฝรั่งเศส | |||||||||
| ครองราชย์ | 5 กันยายน ค.ศ. 1907 – 6 พฤษภาคม ค.ศ. 1916 | ||||||||
| ก่อนหน้า | ถั่ญ ท้าย | ||||||||
| ถัดไป | ขาย ดิ่ญ | ||||||||
| จักรพรรดิราชวงศ์เหงียน | |||||||||
| ครองราชย์ | 5 กันยายน ค.ศ. 1907 – 6 พฤษภาคม ค.ศ. 1916 | ||||||||
| ก่อนหน้า | ถั่ญ ท้าย | ||||||||
| ถัดไป | ขาย ดิ่ญ | ||||||||
| ประสูติ | 19 กันยายน ค.ศ. 1900 นครจักรพรรดิเว้ อินโดจีนของฝรั่งเศส | ||||||||
| สวรรคต | 26 ธันวาคม ค.ศ. 1945 (45 ปี) โลแบ อูบางี-ชารี แอฟริกาศูนย์สูตรของฝรั่งเศส | ||||||||
| ฝังพระศพ | อานลัง | ||||||||
| คู่อภิเษก | พระมเหสีมายถีหว่าง นางกำนัลฝรั่งเศส 3 คน (Marie Anne Viale Fermande Antier Ernestine Yvette Maillot) | ||||||||
| พระราชบุตร | Armand Viale Thérèse Vĩnh San Rita Suzy Georgette Vĩnh San Guy Georges Vĩnh San Yves Claude Vĩnh San Joseph Roger Vĩnh San | ||||||||
| |||||||||
| ราชวงศ์ | เหงียน ฟุก | ||||||||
| พระราชบิดา | สมเด็จพระจักรพรรดิถั่ญ ท้าย | ||||||||
| พระราชมารดา | พระสนมเหงียน ถิ ดิ่ญ | ||||||||
| ศาสนา | พุทธ | ||||||||
| ธง | .svg) | ||||||||
สมเด็จพระจักรพรรดิซวี เติน (เวียดนาม: Duy Tân, จื๋อฮ้าน: 維新, แปล. "การปรับปรุงใหม่";[1] ; 19 กันยายน ค.ศ. 1900 - 26 ธันวาคม ค.ศ. 1945) เป็นยุวจักรพรรดิของราชวงศ์เหงียน และทรงครองราชย์ตั้งแต่ปี ค.ศ. 1907 ถึง ค.ศ. 1916
พระชนม์ชีพ
[แก้]เมื่อครั้งทรงพระเยาว์
[แก้]สมเด็จพระจักรพรรดิซวี เติน หรือพระนามเมื่อวัยเยาว์คือ เจ้าชายเหงียน ฟุก หวิญ ซาน (Nguyễn Phúc Vĩnh San, 阮福永珊 ) เป็นพระราชโอรสของสมเด็จพระจักรพรรดิถั่ญ ท้าย เพราะความขัดแย้งต่อการปกครองของฝรั่งเศสและพฤติกรรมไม่อยู่กับร่องกับรอยของพระองค์ (ซึ่งบางคนคิดว่าพระองค์ทรงแสร้งทำเพื่อปกปิดการต่อต้านฝรั่งเศสของพระองค์) จักรพรรดิถั่ญ ท้าย ทรงถูกประกาศว่าเสียพระสติและทรงถูกเนรเทศไปยังเมืองหวุงเต่าในปี ค.ศ. 1907 ฝรั่งเศสตัดสินใจยกบัลลังก์ให้แก่เจ้าชายเหงียน ฟุก หวิญ ซาน ในพระชนมายุเพียง 7 พรรษา ตามที่ฝรั่งเศสได้คิดว่าพระองค์จะควบคุมง่ายและทำให้เข้าข้างฝรั่งเศสได้
-
เจ้าชายซวี เตินเมื่อทรงพระเยาว์ (ขวา)
เรื่องในรัชกาล
[แก้]
ความพยายามของฝรั่งเศสที่จะให้สนับสนุนตนนั้นเกิดความล้มเหลวอย่างรุนแรง เจ้าชายเหงียน ฟุก หวิญ ซานได้ขึ้นครองบัลลังก์เป็นพระจักรพรรดิและประกาศใช้รัชศกซวี เติน ซึ่งมีความหมายว่า "สหายของการปฏิรูป" แต่ในเวลานั้นพระองค์ได้พิสูจน์ถึงความมีตัวตนของพระนามนี้ โดยเมื่อพระองค์มีพระชนมายุมากขึ้น ได้ทรงพบว่าแม้ว่าพระองค์เป็นพระจักรพรรดิ พระองค์ก็ยังต้องทำตามคำสั่งของเจ้าหน้าที่ฝรั่งเศสอยู่ตลอด เมื่อพระองค์เจริญเป็นวัยหนุ่มแล้ว พระองค์ได้ตกอยู่ใต้อิทธิพลของขุนนางเจิ่น กาว เวิน (Trần Cao Vân) ซึ่งเป็นขุนนางผู้ต่อต้านเจ้าอาณานิคมฝรั่งเศส พระจักรพรรดิทรงวางแผนก่อกบฏลับร่วมกับเจิ่น กาว เวิน และขุนนางอีกหลายคนเพื่อโค่นล้มอำนาจของฝรั่งเศส
ในปี ค.ศ. 1916 ขณะที่ฝรั่งเศสยุ่งอยู่กับการสู้ในสงครามโลกครั้งที่ 1 พระจักรพรรดิได้ทรงลักลอบหนีออกจากพระราชวังกับเจิ่น กาว เวิน เพื่อปลุกระดมให้ประชาชนต่อต้านฝรั่งเศส อย่างไรก็ตาม ความลับก็ถูกเปิดเผยและฝรั่งเศสก็ส่งทหารทันทีหลังจากนั้นไม่กี่วัน กลุ่มกบฏถูกหักหลังและถูกจับกุมโดยเจ้าหน้าที่ฝรั่งเศส พระจักรพรรดิทรงถูกปลดออกจากราชบัลลังก์และเนรเทศไปแทนการถูกสำเร็จโทษ เพราะพระชนมายุของพระองค์และเพื่อหลีกเลี่ยงสถานการณ์ที่เลวร้าย เจิ่น กาว เวิน และผู้นำการก่อกบฏที่เหลือถูกประหารชีวิต อดีตพระจักรพรรดิถูกเนรเทศไปเกาะเรอูว์นียงในมหาสมุทรอินเดียกับพระราชชนก
พระชนม์ชีพระหว่างถูกเนรเทศ
[แก้]อดีตพระจักรพรรดิยังทรงสนับสนุนการปลดปล่อยเวียดนามในระหว่างทรงถูกเนรเทศ พระองค์ยังทรงต่อต้านระบบวีชีในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 จนกระทั่งการปลดปล่อยเรอูว์นียง (Liberation of La Réunion) จึงทรงเข้าร่วมกองกำลังฝรั่งเศสเสรี (Forces françaises libres) และได้รับพระยศทหารเรือชั้นประทวนในเรือรบทำลายเลออปาร์ (Léopard) ในฐานะทหารหน่วยวิทยุ จากนั้นพระองค์ทรงได้รับการเลื่อนยศขึ้นเป็นร้อยตรีและได้เลื่อนยศเป็นพันโทในที่สุด
อุบัติเหตุเครื่องบินตก
[แก้]เมื่อฝรั่งเศสกำลังเผชิญความพ่ายแพ้ต่อกลุ่มเวียดมินห์ และระบอบของพระจักรพรรดิบ๋าว ดั่ย ได้แสดงให้เห็นว่าไม่สามารถเรียกเสียงสนับสนุนจากประชาชนได้ ชาร์ล เดอ โกล ผู้นำฝรั่งเศสได้พูดคุยกับอดีตพระจักรพรรดิซึ่งยังคงนิยมในหมู่ประชาชนเพราะความชาตินิยมของพระองค์เพื่อให้พระองค์กลับไปเป็นพระจักรพรรดิอย่างเดิม อย่างไรก็ตาม พระองค์กลับเสด็จสวรรคตจากอุบัติเหตุเครื่องบินตกในสาธารณรัฐแอฟริกากลาง ขณะที่พระองค์กำลังเสด็จเดินทางกลับเวียดนามในปี ค.ศ. 1945 และทำให้ความหวังหลาย ๆ อย่างตายตาม อันเป็นการท้าทายความรักชาติของโฮจิมินห์ ในฐานะที่พระองค์เคยเข้ารับราชการทหาร ฝรั่งเศสจึงได้ถวายเครื่องอิสริยาภรณ์เลฌียงดอเนอร์ชั้นประถมาภรณ์และเหรียญแห่งการต่อต้านชั้นจตุรถาภรณ์ (Médaille de la Résistance) และยังแต่งตั้งให้พระองค์ทรงเป็นสมาชิกเครื่องอิสริยาภรณ์แห่งการปลดปล่อย (Ordre de la Libération) ด้วย
ฝังพระบรมศพในเวียดนาม
[แก้]ใน ค.ศ. 1987 เจ้าชายบ๋าว หว่าง พระราชโอรสของพระองค์ และพระราชวงศ์เวียดนามได้นำพระบรมศพของพระองค์ ซึ่งนำมาจากแอฟริกา นำกลับไปยังเวียดนามและประกอบพิธีฝังพระบรมศพในสุสานของพระบรมอัยกา จักรพรรดิสุก ดึ๊ก[2] ใน ค.ศ. 2001 เจ้าชายบ๋าว หว่าง ทรงพระนิพนธ์เรื่อง ซวี เติน จักรพรรดิแห่งอันนัม ค.ศ. 1900-1945 (Duy Tân, Empereur d'Annam 1900–1945) เกี่ยวกับพระชนม์ชีพของพระจักรพรรดิ[3] เมืองส่วนใหญ่ในเวียดนามตั้งชื่อถนนตามพระนามของพระองค์[4]
อ้างอิง
[แก้]- ↑ Derived from Book of Documents: "those who have long been stained by their filthy manners will be allowed to renovate themselves" (舊染污俗 咸與維新, translated by James Legge)
- ↑ CÉRÉMONIE DINHUMATION A HUE Viet Nam at vinhsan.free.fr
- ↑ Presentation du livre sur l empereur Duy Tan at vinhsan.free.fr
- ↑ Vietnam Country Map. Periplus Travel Maps. 2002–2003. ISBN 0-7946-0070-0.
| ก่อนหน้า | จักรพรรดิซวี เติน | ถัดไป | ||
|---|---|---|---|---|
| สมเด็จพระจักรพรรดิถั่ญ ท้าย | 
|
 สมเด็จพระจักรพรรดิแห่งเวียดนาม (เหงียน) (ค.ศ. 1916 – ค.ศ. 1925) |
|
สมเด็จพระจักรพรรดิขาย ดิ่ญ |
